تدوین و نگارش پایان نامه یکی از الزامات تحصیل در دوره های تحصیلات تکمیلی ( کارشناسی ارشد و دکتری) است. در ادامه با پیش نیازهای لازم قبل از نگارش پایان نامه آشنا می شوید.
ابتدا قبل از نوشتن پایان نامه باید موضوع و طرح مناسبی انتخاب شود موارد ذکر شده قبل از نگارش پایان نامه مطرح است.
۱ـ زمان شروع نگارش
اول اینکه باید به زمان شروع نگارش توجه ویژه ای داشت، زیرا ممکن است طرح مورد نظر شما توسط استاد راهنما یا حتی خود دانشگاه رد شود و چنانچه شما قبل از ثبت نهایی موضوع پایان نامه نگارش را شروع کرده باشید زحماتتان بر باد می رود و باز اگر پروسه تصویب پروپوزال چند ماه طول بکشد و شما شروع به نگارش نکرده باشید مدت زمان زیادی را از دست خواهید داد .
پس بهتر است پس از تایید پایان نامه نگارش خود را شروع کنید.
۲ـ تعداد فصول
دومین موردی که باید لحاظ شود فصل های نگارش و تعداد آن هاست زیرا اصولا پایان نامه ها پنج فصل دارند هرچند که الزامی وجود ندارد اما بعضی از اساتید به این اصل پایبند هستند و بهتر است برای شما این اصل رعایت شود که مشکلی برایتان پیش نیاید.
۳- ایجاد ساختار اولیه
قبل از نگارش سعی بر این شود که ساختار پایان نامه مشخص شود به این معنی که طرح شما پنج فصل و هر فصل چند بخش داشته باشد به صورتی که حتی الامکان موضوع و عنوان این بخش ها مشخص باشند زیرا این کارذهن بازتری را برای نوشتن پایان نامه برایتان به ارمغان می آورد.
نوشتن مقدمه برای فصل ها را فراموش نشود البته الزامی برای نوشتن مقدمه فصل آخر نیست.
و بهتر این است برای فصل های میانی جمع بندی در آخر نوشته شود.
۴- موازی کاری
مورد بعدی که باید رعایت شود موازی کاری است به این معنی که فصل های اول و دوم پروپوزال راحت ترین، فصل چهارم سخت ترین و فصل سه و پنج بین این دو حد باشد پس اولویت نوشتن از فصل سوم است چرا که روش تحقیق در آن نگاشته می شود و هم زمان با آن فصل اول و دوم نگارش شود. در فصل چهارم نتایج ارایه می‌شود پس اول باید فصل سوم به طور کامل نگارش شود و بعد به نوشتن فصل چهارم اقدام کنید و تا فصل چهارم تکمیل نشده نوشتن فصل پنجم اساسی ندارد.
۵- استفاده از رنگ
مورد پنجم استفاده از رنگ است. در نوشتن متن اولیه سعی کنید مواردی که نیاز به ویرایش یا حتی حذف دارد، قرمز و بقیه را بسته به سلیقه خود می توانید انتخاب کنید. نگارش پایان نامه
۶- فقط یک فایل داشته باشید
بهتر است هر قسمت در هر فصل در یک فولدر جدا ذخیره شود این کار باعث مدیریت بیشتر فایل ها می شود حتی می‌توانید هر فایلی که نیاز به اصلاح دارد را روی همون فایل قبلی تصحیح کنید زیرا اگر از یک فایل تعداد زیادی در سیستم شما موجود باشد امکان گیج شدن و اشتباه کردن شما درصد بسیار بالایی دارد پس خواهشمندیم اصلاحات را روی یک فایل انجام دهید.
۷- نام گذاری فایل ها
نام گذاری فایل ها در نگارش پایان نامه باید به زبان انگلیسی باشد، به دو دلیل:
– زیرا زمانی که فایل ها را به زبان فارسی می نویسیم و می خواهیم ایمیل یا فشرده سازی کنیم یا تبدیل به پی دی اف نماییم دچار مشکل می شویم.
– دلیل دوم هم داشتن کلاس کاری است.
۸- ضمیمه کنید
در داخل فصول اصلی مواردی که در پایان نامه چندان ضرورتی ندارد، حتما در پیوست گنجانده شود. مورد دیگری که باید رعایت کنید، ضمیمه کردن مطالب است مواردی مثل اثبات روابط، داده های ورودی تحقیق و… باید ضمیمه شود و یادتان نرود که در فصول اصلی قید شود که قسمتی از پایان نامه پیوست شده است.
یک اصل مهم و ساده این است که از متن پایان نامه پرینت گرفته شود. تا به ایرادهایی که پشت مانیتور شما مخفی شده است ، پی ببرید.
اشتباهات رایج:
۱- تعداد صفحات
اشتباهات رایجی که عموما در پایان نامه باید توجه شود، تعداد صفحات است زیرا دانشجو فکر می کند که هرچه تعداد صفحات بیشترباشد، نمره بیشتری از استاد خواهد گرفت. اما این یک تصور و باور اشتباهی است. هر چند نمی توان برای تعداد صفحات پروپوزال چیزی تعیین کرد اما به نظر می رسد که برای پایان نامه ارشد، ۱۰۰ الی ۱۲۰ صفحه کافی است.
راهکارهای مهم برای مدیریت تعداد صفحات پایان نامه عبارتند از:
شکل، نمودار، جدول به جای متن، پیوست کردن مطالب با سطح اهمیت متوسط
۲- مرجع دهی
دومین اشتباه رایج در نگارش پایان نامه ، مرجع دهی است که خود شامل دو مورد است
۲-۱- کامل نبودن اطلاعات مرجع
که شامل اسامی نویسندگان، عنوان مقاله جلد، شماره صفحات و سال انتشار است اگر یکی از این موارد در اطلاعات مرجع نباشد، قطعا این یک ایراد است.
۲-۲- عدم رعایت قالب نگارش مرجع
دومین بخش در اشتباه مرجع دهی، عدم رعایت قالب نگارش مرجع است. هر دانشگاه قالب خاصی برای نگارش مراجع دارد که هردانشجو ملزم به استفاده از قالب نگارش دانشگاه مورد نظراست.
۳-۲- اشتباه در شماره گذاری
خواهشمندیم که در افزودن و حذف مراجع خیلی دقت کنید که شماره آنها به هم نخورد معمولا سعی کنید مرجع هر فصل را در انتهای آن بنویسید بعد در انتها همه مراجع را در بخش مراجع جایگذاری کنید و اگر از مرجعی چندین بار استفاده کردید، می توانید مثلا آنرا با رنگ سبز مشخص کنید که باعث شود این مرجع برجسته به نظر برسد.
۳- استفاده از شکل
سومین اشتباه در نگارش پایان نامه استفاده از شکل است در استفاده از شکل، کیفیت پایین، جانمایی و مرجع دهی باید بررسی شود حتما توصیه می شود توجه ویژه ای به کیفیت عکس ها گردد تعیین مکان و موقعیت آن در متن بسیار مهم است. تمامی تصاویر و عکس ها باید به صورت وسط چین باشد، به هیچ عنوان نباید در دو طرف تصویر، متن نوشته شود روی تصویر کلیک راست کرده، از بخش size and position ، لبه text wrapping را انتخاب در این لبه مطمئن شوید که گزینه top and bottom انتخاب شده است.
اگر از عکسی یا متنی استفاده می کنید که شکل موجود در پایان نامه از آن مقاله گرفته شده، در صورتی که در داخل متن به مقاله مورد نظر مرجع داده‌اید دیگر نیازی نیست که در عنوان شکل به مرجع اشاره کنید. یکی از سوالات رایج اساتید در جلسه دفاع، در مورد مراجع است و یکی از در دسترس ترین این پرسش ها مرجع تصاویر است.
۹- تعامل با اساتید
مورد بعدی، تعامل با اساتید است ارتباط و تعامل با استاد، تاثیر به سزا و مستقیمی روی کیفیت و نمره پایان نامه دارد. چند مورد که در مورد تعامل با استاد باید رعایت شود این است که هر پایان نامه دارای یک استاد راهنماست و حداقل یک استاد مشاور است همان طور که از اسم آنها مشخص است وظیفه هدایت و رهبری تحقیق برعهده استاد راهنماست؛ پس خواسته ها و نظرات استاد راهنما باید همیشه مورد توجه شما باشد توجه داشته باشید در بعضی از دانشگاه‌ها استاد مشاور نقش داور را دارد پس از آن هم غفلت نکنید یا وزن نمره او با استاد راهنما برابر است پس به نظرات آن هم توجه کنید.
۱۰- ملاقات
چگونگی و نحوه ملاقات شما با استاد راهنما و مشاور هم تاثیر بسزایی دارد. ارسال فایل ها و نظم آن ها با فاصله زمانی منطقی انجام شود یعنی در طول یک ماه اول چندین جلسه حضوری و تلفنی داشته باشید اما در ماه های بعدی غیب نشوید!!!!
قبل از ارسال فایل از طریق ایمیل تماس تلفنی برقرار کنید برای دریافت نظرات و ایرادات استاد با قرار قبلی ملاقات حضوری داشته باشید و برای استاد اهمیت قائل شوید و حتما در تمامی جلسات فایل پرینت شده متن و لپ تاپ و خودکار و فلش همراه داشته باشید. برای موارد کم اهمیت وقت استاد را نگیرید. قرار نیست استاد همه وقت و انرژی خود را به کار شما اختصاص دهد.
هیچ وقت در ساعت غیر ارادی با استاد تماس نگیرید و حتما سروقت در محل ملاقات حاضر شوید.
حتما در هر مرحله از کار به استاد گزارش داده شود بهترین مورد در انجام این کار پیش رفتن کار تحت نظر استاد است.
۱۱- ایمیل
ارتباط ایمیلی بهترین راه برای انتقال فایل‌ها برای استاد است زیرا اگر مشکلی برای فایل‌های پایان نامه تان پیش آمد آرشیو مطمئنی برای شما وجود خواهد داشت آدرس ایمیل حتما باید به نام خودتان باشد به هیچ عنوان از عناوین مهندس و کلمات عاشقانه و لوس استفاده نکنید. حتما موضوع ایمیل نوشته شود.
و اینکه این توصیه را مدنظر قرار بدهید هر دانشجو بی شک باید استفاده از برنامه word را بداند اینکه ابتدا در برگه یادداشت می کنید، بعد تایپ، کار مناسبی نیست پس سعی کنید تخصص کافی در این زمینه داشته باشید که همزمان با نگارش پایان نامه آن را درسیستم تایپ کنید.ودر آخر استفاده از این نرم افزار نیازمند مقدمه هایی است که انشالله در آینده خدمت شما همراهان عرض خواهم کرد.
منبع :گروه علم و پژوهش رجحان- مشاوره پایان نامه – مشاوره مقاله – مشاوره پروپوزال